Yasser Arafat : Kalainan tali sa mga rebisyon

Content deleted Content added
No edit summary
namutang og kutlo(kadaghan pang ibutang)
Linya 1:
{{Infobox Nag-opisyo
| name = Yasser Arafat
| image = Yasser-arafat-1999ArafatEconomicForum.jpg
| order = 1ng [[Presidente sa Palestinhong Nasodnong Awtoridad]]
| term_start = [[Enero 20]], [[1996]]
Linya 15:
 
 
Si '''Mohammed Abdel Rahman Abdel Raouf Arafat al-Qudwa al-Husseini'''( محمد عبد الرحمن عبد الرؤوف عرفات القدوة الحسيني)(Agusto 4, 1929 – Nobyembre 11, 2004), nailhan nga si '''Yasser Arafat''', usa ka [[Palestinhon]] nga pangulo. Isip [[Chairman of the Palestine Liberation Organization|Chairman]] sa [[Palestinhong Kagawasang Kalihokan]] ug [[Pangulo]] sa [[Palestinhong Nasodnong Awtoridad]],<ref>Some sources use the term ''Chairman'' rather than ''President''; the [[Arabic language|Arabic]] word for both titles is the same. See [[President of the Palestinian National Authority]] for further information.</ref> isip usa ka pangulo sa Fatah nga partidong politikal, nga iyang natukod pagkapagka1959,<ref 1958name="FatahF">{{kutlosalibro ug|last=Aburish 1960|first=Said K. |authorlink=Said K. Aburish |title=From Defender to Dictator |year=1998 |publisher=Bloomsbury Publishing |pages=pp.33–67 |location=New York |isbn=1-58234-049-8 }} Aburish says the date of Fatah's founding is unclear but claims in 1959 it was exposed by its magazine.</br> Zeev Schiff, Raphael Rothstein (1972). ''Fedayeen; Guerillas Against Israel''. McKay, p.58; Schiff and Rothstein claim Fatah was founded in 1959.</br> [[Salah Khalaf]] and [[Khalil al-Wazir]] state Fatah’s first formal meeting was in October 1959. See Anat N.Kurz (2005) ''Fatah and the Politics of Violence: The Institutionalization of a Popular Struggle''. Brighton, Portland: Sussex Academic Press (Jaffee Centre for Strategic Studies), pp.29-30</ref> si Arafat nakigbisog sa kadaghanan sa iyang kinabuhi batok sa [[Israel]] sa ngalan sa Palestinhong kaugalingong buot. Wala gayod siya mouyon sa katukoran sa Israel,apan giusab niya ang iyang baruganan sa pagdawat niya sa [[UN Security Council Resolution 242]].
 
Si Arafat ug iyang kalihokan midagan sa pipila ka mga Arabong nasod. Sa pagka 1960 ug sayong 1970, ang Fatah misagubang sa [[Jordan]] sa usa ka gubat sibil. Gipagawas sa Jordan ug gilayas padulong sa Lebanon si Arafat ug ang Fatah nahimong dakong ginukod sa pagsulong sa Israel niadtong mga nasora sa tuig 1978 ug 1982. Ang kadaghnan sa mga Palestinhong katawhan — gawas sa ilang politikanhong ideya ug paksyon — milantaw kaniya isip usa manggugubat sa kagawasan ug martir kinsa mipakita sa ilang mga nasodnnong panglantaw, daghang Israeli mitan-aw kaniya isip usa ka terorrista tungod sa daghang pagpangatake sa iyang paksyon batok sa mga sibilyan.<ref name="Washington">{{cite news |title=A Dreamer Who Forced His Cause Onto World Stage |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A41509-2004Nov10.html |first=Lee |last=Hockstader |work=Washington Post Foreign Service |publisher=The Washington Post Company |date=[[2004-11-11]] |accessdate=2007-10-31 }}</ref>
 
Kadugayan sa iyang karera, si Arafat misulod og negosasyon tali sa kagamhanan sa [[Israel]] aron paghuman sa pila na ka dekadang panagsungi niadtong nasora ug sa PLO. Apil niini ang [[Madrid Conference of 1991]], ang 1993 [[Oslo Accords]] ug ang [[2000 Camp David Summit]]. Iyang kaatbang sa politika ang mga Islamhon ug ubang makawalhong PLO misalikway kaniya tungod sa pagpakamasinugtanon niini sa kagamhanan sa Israel. Sa tuig 1994 si Arafat nakadawat og Nobel Peace Prize, uban niya si [[Yitzhak Rabin]] ug [[Shimon Peres]] sa negosasyon sa [[Oslo]]. Niini usab nga panahona ang Hamas ug ubang militanhong organisasyon misaka sa gahom ug gitay-og ang pundasyon sa awtoridad sa Fatah ni Arafat didto sa mga dapit nga gipuy-an sa mga Palistino.
Linya 28:
[[Image:Arafat-young.jpg|thumb|left|Hulagway ni Arafat sa mga tuig 1940]]
 
Si Arafat natawo sa [[Cairo]] sa mga [[Palestinhon]] nga ginikanan. Iyang amahan si Abdel Rauf-Qudwa al-Husseini usa ka taga [[Gaza]]; ang apohan ni Arafat nga babaye usa ka [[Ehiptohanon]]. Ang amahan ni Arafat nagtrabaho isip usa ka manindahay sa Heswitang bahin sa Cairo ug [[Distritong Sakakini]]. Iyang Ehiptohanong apohan gikan sa banayt nga Radwan sa Distritong Abbasiya sa Cairo, sumala sa manunulat sa kinabuhi ni Arafat nga si[[ Said Aburish]] si Arafat nga ikaduha sa kamanghoran sa pito ka mga anak(uban sa iyang igsoung si Fathi) sila lamang ang mga anak nga natawo sa Cairo. Iyang inahan si Zahwa Abul Saoud, namatay sa balatian sa atay niadtong 1933 samtang si Arafat 4 ka tuig pa lamang ang panuigon..<ref name="The Making of a Palestinian">{{cite book |last=Aburish |first=Said K. |authorlink=Said K. Aburish |title=From Defender to Dictator |year=1998 |publisher=Bloomsbury Publishing |pages=pp.7–32 |location=New York |isbn=1-58234-049-8 }}</ref>
 
Ang unang koneksyon ni Arafat sa [[Jerusalem]] nahitabo sa dihang ang iyang amahan dili na makabuhi sa pito niya ka mga anak nga nag-inusara, midapala siya kang Arafat ug kang Fathi ngadto sa banay sa iyang asawa sa [[Morokanhong bahin]] sa [[Karaang Dakbayan]]. Sila mipuyo didto uban sa ilang uyoan nga si Sehim Abul Saoud sa sulod sa upat ka tuig. Sa tuig 1937, gipatawag sila sa ilang amahan aron pagabantayan sila sa ilang magulang nga si Inam. Si Arafat ug iyang amahan naay relasyon nga nagkabati maong sa dihang namatay ang iyang amahan wala siya motambong sa lubong niini. Wala usab siya moduaw sa lubnganan niini didto sa [[Gaza]].<ref name="The Making of a Palestinian"/>
 
===Edukasyon ug ang 1998 nga Arabo-Israelinhong Gubat===
[[Image:Arafat studies in engineering.jpg|thumb|right|Si Arafat (ikaduha sa gikan sa wala) uban sa ubang civil engineering ngamga magtinun-an sa [[Unibersidad sa Cairo]],Septembre 1951]]
 
Sa tuig 1947 si Arafat mitungha sa [[Unibersidad ni Haring Faoud I]] ug mitapos sa tuig 1950.<ref name="The Making of a Palestinian"/>Siya miangkon nga nakabaton siya og pagsabot sa [[Hudismo]] ug [[Zionismo]] tungod sa pagpakighinabi sa mga [[Hudeyo]] ug pagabasa sa mga pagawas ni [[Theodor Herzl]] ug ubang inilang Zionista.<ref>{{cite web |title=Yasser Arafat: Homeland a dream for Palestinian Authority Chief|url=http://cnnstudentnews.cnn.com/fyi/school.tools/profiles/Yasser.Arafat/student.storypage.html |work=[[CNN News]] |publisher=Cable News Network |accessdate=2007-09-15 }}</ref>Niadto usab nga panahona siya nahimong [[Arabong nasyonalista]] ug misugod sa pagbaton og mga armas aron ipayuhot ngadto sa [[Mandatong Briton sa Palestino]] aron gamiton sa mga [[iregular nga kasundaloan]] sa [[Arabong Labawng Taas nga Komite]] ug ang militiya.<ref>{{cite book |last=Rubenstein |first=Dany |authorlink=Danny Rubenstein |title=The Mystery of Arafat |year=1995 |publisher=Steerforth Press |pages=pp.38 |location=New York |isbn=1883642108 }}</ref> sa [[Kasundaloan sa Balaang Gubat]]. Pagkahitabo sa 1948 nga Arabo-Israelinhong Gubat, si Arafat mipahawa sa Unibersidad ug uban sa lain pang mga arabo misulod sila sa Palestino aron moapil sa mga Arabong nakiggubat sa Ehiptohanong kusog sa gubat. Sa sayong 1949 pagsugod og kahuman sa gubat nga dapig sa Israel, si Arafat mibalik sa Cairo nga nagkulang sa suportang pangpundok.<ref name="The Making of a Palestinian"/>
 
Pagbalik niya sa Unibersidad si Arafat mituon og civiil engineering ug milingkod isip pangulo sa [[Kadaghanang Kapundokan sa mga Palestinong Magtinun-an]] gikan sa 1952 hangtod sa 1956. Sa iyang unang tuig isip pangulo sa pundok ang Unibersidad giusab ang pangalan ngadto sa [[Unibersidad sa Cairo]] human sa usa ka coup nga gihimo sa mga [[Gawasnong Kadagkoang Kalihokan]] nga mipalagpot kang [[Haring Farouk I]]. Niadtong panahona si Arafat mitapos nga naay ''bachelobachelor's degree'' sa ''civil engineering'' ug gipatawag sa katungdanan aron sa pagpakigsangka sa Ehiptohanong kusog niadtong [[Krisis sa Suez]]; apan wala gayod siya nakigsangka sa gigubatan.<ref name="The Making of a Palestinian"/> Kadugayan niadtong tuiga, si Arafat migamit og puti nga [[keffiyeh]] sa konperensya sa [[Prague]] nga lahi sa iyang gigamit sa [[Kuwait]] nga ''checkered'' nga nahimo niyang simbolo.<ref>{{cite book |last=Aburish |first=Said K. |authorlink=Said K. Aburish |title=From Defender to Dictator |year=1998 |publisher=Bloomsbury Publishing |pages=pp.46 |location=New York |isbn=1-58234-049-8 }}</ref>
 
Pagbalik niya sa Unibersidad si Arafat mituon og civiil engineering ug milingkod isip pangulo sa [[Kadaghanang Kapundokan sa mga Palestinong Magtinun-an]] gikan sa 1952 hangtod sa 1956. Sa iyang unang tuig isip pangulo sa pundok ang Unibersidad giusab ang pangalan ngadto sa [[Unibersidad sa Cairo]] human sa usa ka coup nga gihimo sa mga [[Gawasnong Kadagkoang Kalihokan]] nga mipalagpot kang [[Haring Farouk I]]. Niadtong panahona si Arafat mitapos nga naay ''bachelo's degree'' sa ''civil engineering'' ug gipatawag sa katungdanan aron sa pagpakigsangka sa Ehiptohanong kusog niadtong [[Krisis sa Suez]]; apan wala gayod siya nakigsangka sa gigubatan. Kadugayan niadtong tuiga, si Arafat migamit og puti nga [[keffiyeh]] sa konperensya sa [[Prague]] nga lahi sa iyang gigamit sa [[Kuwait]] nga ''checkered'' nga nahimo niyang simbolo.
 
===Pangalan===
Ang tinuod nga pangalan ni Arafat kay '''Mohammed Abdel Rahman Raouf Arafat al-Qudwa al-Husseini'''. '''Mohammed Abdel Rahman''' ang iyang unang ngalan, '''Abdel Raouf''' sa iyang amahan ug Arafat sa iyang apohan. '''Al-Qudwa''' ang sa iyang tribo ug '''al-Husseini''' ang sa kaliwatan diin nahiapil ang mga al-Qudwa.
 
Sanglit si Arafat nidako man sa Cairo, ang tradisyon sa dili pag-apil sa Mohammed kun Ahmad nga bahin sa pangalan sagad lamang; mga inilang Ehiptohanon nga silang Anwar Sadat ug Hosni Mubarak mibuhat usab sa ingon. Apan si Arafat wala usab moapil sa Adbel Rahman ug Abdel Raouf nga bahin. Sa mga tuig 1950 si Arafat misagop sa pangalan nga Yasser ug sa sayong panahon sa gubat siya migamit sa ngalan nga Abu Ammar. Katong duha ka mga ngalana gikan kang Ammnar ibn Yasir nga usa mga sayong sumusunod ni Muhammad. Bisan wala niya giapil ang kasagaran sa iyang mga naangkong ngalan, gipabilin niya ang Arafat tungod sa kahulogan niini sa Islam.<ref name="The Making of a Palestinian"/>
 
==Pagsikat sa Fatah==
 
===Pagkatukod sa Fatah===
Pagkahuman sa [[Krisis sa Suez]] niadtong 1956, ang pangulong Ehiptohanon nga si [[Gamal Abdel Nasser]], usa ka pangulo sa Gawasnong Kadagkoang Kalihokan, mitugot sa [[United Nations Emergency Force]] aron sa pagtukod nila didto sa [[Peninsula sa Sinai]] ug sa [[Gaza Strip]], nga mihinungdan sa pagpahawa sa tanang [[gerilya]] kun "[[fedayeen]]" didto – apil na si Arafat. Si Arafat misulay unta og pagkuha og visa sa [[Canada]] ug kagdugayan sa [[Saudi Arabia]], apan wala siya molampos sa iyang pagsulay.<ref name="The Making of a Palestinian">{{cite book |last=Aburish |first=Said K. |authorlink=Said K. Aburish |title=From Defender to Dictator |year=1998 |publisher=Bloomsbury Publishing |pages=pp.31–32 |location=New York |isbn=1-58234-049-8 }}</ref><ref>{{cite book |last=Hart |first=Alan |authorlink=Alan Hart |title=Arafat |year=1994 |publisher=Sidgwick & Jackson |pages=pp.99 |isbn=978-0-283-06220-9 }}</ref> In 1957, he applied for a visa to [[Kuwait]] (at the time a [[United Kingdom|British]] protectorate) and was approved, based on his work in civil engineering. There he encountered two Palestinian friends: [[Salah Khalaf]] (''Abu Iyad'') and [[Khalil al-Wazir]] (''Abu Jihad''), both official members of the [[Muslim Brotherhood#Muslim Brotherhood in Egypt|Egyptian Muslim Brotherhood]]. Arafat had met Abu Iyad while attending Cairo University and Abu Jihad in Gaza. Both became Arafat's right-hand men in future politics. Abu Iyad traveled with Arafat to Kuwait in late in 1960; Abu Jihad, working as also a teacher, had been living there since 1959.<ref>{{cite web |first=Phillip |last=Mattar |title=Biography of Khalil al-Wazir (Abu Jihad) |url=http://www.palestineremembered.com/al-Ramla/al-Ramla/Story175.html |work=Encyclopedia of the Palestinians |publisher=Facts on File; 1st edition |date=[[2000-11-12]] |accessdate=2007-07-17 }}</ref> After settling in Kuwait, Abu Iyad helped Arafat obtain a temporary job as a schoolteacher.<ref name="Fatah and Road to 1967">{{cite book |last=Aburish |first=Said K. |authorlink=Said K. Aburish |title=From Defender to Dictator |year=1998 |publisher=Bloomsbury Publishing |pages=pp.33–67 |location=New York |isbn=1-58234-049-8 }}</ref> Sa tuig 1957, misulay siya og visa sa [[Kuwait]] (nga protektado sa [[Hiniusang Gingharian]] niadtong higayona) ug milampos siya, base sa iyang buhat sa civil engineering. Didto nakahimamat siyag duha ka higalang Palestinhon: silang [[Salah Khalaf]] (Abu Iyad) ug [[Khalil al-Wazir]] (Abu Jihad), nga manag-ubang apil sa [[Ehiptohanong Panagkaigsuonayng Muslim]]. Si Arafat nakaila ni Abu Iyad sa Unibersidad sa Cairo ug si Abu Jihad sa Gaza. Silang duha nahimong mga sinaligan ni Arafat kadugayan sa politika. Si Abu Iyad miuban kang Arafat sa Kuwait sa tuig 1960; si Abu Jihad, nagtrabaho isip magtutudlo, ug nagpuyo na didto sukad pa niadtong 1959..<ref>{{cite web |first=Phillip |last=Mattar |title=Biography of Khalil al-Wazir (Abu Jihad) |url=http://www.palestineremembered.com/al-Ramla/al-Ramla/Story175.html |work=Encyclopedia of the Palestinians |publisher=Facts on File; 1st edition |date=[[2000-11-12]] |accessdate=2007-07-17 }}</ref> Pagkahuman og puyo sa Kuwait, si Abu Iyad mitabang kang Arafat aron makakuha og trabaho isip magtutudlo..<ref name="Fatah and Road to 1967">{{cite book |last=Aburish |first=Said K. |authorlink=Said K. Aburish |title=From Defender to Dictator |year=1998 |publisher=Bloomsbury Publishing |pages=pp.33–67 |location=New York |isbn=1-58234-049-8 }}</ref>
 
 
[[Image:Flag of Palestine.svg|thumb|right|Ang [[banderang Palestinhon]] nga gisagop sukad pa sa pagkatukod niadtong 1964]]
 
Samtang si Arafat nakihigalaay sa ubang mga Palestinhong nibakwi gikan sa Gaza ( ang uban nailhan niya didto sa Cairo), ug natukod niya ang pundok nga gitawag og [[Fatah]]. Ang tukmang petsa sa pagkatukod sa Fatah kay wala matino. Apan sa tuig 1958-1960, ang katukoran sa pundok nasulat sa usa ka Palestinhong nasynalistang magasin, ''Filastununa Nida al-Hayat'' (Among Palestina, Among Pagtawag sa Kinabuhi), nga gisulat ug gihimo sa mga sakop nga nagtukod sa kapundokan. Ang FaTaH [[binali nga akronim]] sa Inarabong ngalan nga ''Harakat al-Tahrir al-Watani al-Filastini'' nga nagpasabot "Ang Palestinhong Nasodnong Kalihokan sa Kagawasan".<ref name="Fatah and Road to 1967"/><ref>{{cite book |last=Hussein |first=Hassan Khalil |title=Abu Iyad, Unknown Pages of his Life |pages=pp.64 }}</ref> Ang Fatah usa usab ka pulong nga nagpasabot sa sayong bahin sa [[Islamhong panahon]] nga 'pagsakop'.<ref name="Fatah and Road to 1967"/>
 
Ang Fatah miula sa iyang kaugalingon sa Kagawasan sa mga Palestinhon pinaagi sa usa ka armadong pagpakigbisog nga sa mga Palestinhon. Mao kini ang nakapalahi sa ubang Palestinhong politikal ug geriyang kapundokan, binuhatan nga kasagaran mituo sa hiniusang Arabong pagtubag. Ang kapundokan ni Arafat wala modawa sa mga ideyolohiya sa Kadagkoang Arabong nasodnong kagamhanan niadtong panahona, kaysa sa ubang Palestinhong paksyon, nga nahimong tisunod sa ubang nasod sama sa Ehipto, [[Iraq]], Saudi Arabia, Syria, ug uban.
Line 67 ⟶ 69:
 
sa mao usab nga panahon, si Nasser mitawag kang Arafat pinaagi ni [[Mohammed Heikal]] (usa sa mga tigtambag ni Nasser) ug si Arafat gitawag ni Nasser nga 'dako-dako sa mga Palestinhon'. Sa Disyembre, si [[Ahmad Shekeiri]] minaog isip ''Chairman'' sa [[PLO]]. Si [[Yahya Hammuda]] mipuli sa iyang lugar ug gidapit si Arafat aron pag-apil sa ilang organisasyon. Ang Fatah mihatag og 33 sa 105 ka bangko sa [[Ehekutibong Komite sa PLO]] samtang 57 ka lingkoranan sa ubang [[gerilyang]] paksyon.
 
==Mga nota==
{{Reflist|3}}
 
==Sumpay sa Gawas==