Italya : Kalainan tali sa mga rebisyon

Content deleted Content added
Yeagvr (hisgot | mga tampo)
No edit summary
Mga tag: Giusab ginamit ang mobile Pag-usab ginamit ang mobile
No edit summary
Mga tag: Giusab ginamit ang mobile Giusab pinaagi ang mobile app Android app edit
Linya 137:
Ang '''Italya''' (Initalyano: ''Italia'', opisyal: Republikang Italyano; Initalyano: ''Repubblica Italiana'') nasod nga nahimutang sa Habagatang [[Uropa]]. Ginsakopan niya ang kawalogan sa [[Sapang Po|Suba sa Po]], ang daklawis sa Italya ug ang duha sa dagkong isla sa [[Dagat Mediteranyo]], ang [[Sicilia]] ug ang [[Sardinia]]. Ang mga Italyano mosangpit usab sa nasod nga ''lo Stivale'' ("ang Bota", tungod sa iyang daw-bota nga itśura), ''il Bel Paese'' ("ang Maanyag nga Nasod") o ''la Penisola'' ("ang Daklawis"). Ang Italya giutlanan sa amihanan sa mga nasod sa [[Pransiya]], [[Suisa|Nasod nga Swiss]], [[Austriya]] ug [[Slovenia]]. Ang mga nagkinaugalingnong estado sa [[San Marino]] ug [[Dakbayan nga Vaticano]] mga ''enclave'' sa teritoryong Italyanhon, samtang ang Campione d'Italia usa ka ''exclave'' sa Italya nga napalibotan sa Yuta sa mga Swiss.
 
Ang Italya puloy-anan sa mga kulturang Uropeyo sama sa mga Etruskanhon, Griyego, ug Romanhon. Ang iyang ulohan ang [[Roma]] ang mipasiuna sa pundasyon sa pangatlingban nga Kasadpanon, ug usa ka importanteng makasaysayanon nga dakbayang global, ilabi na nga mao niy sentro sa karaang [[Imperyong Romano|Imperyong Romanhon]] ug sa [[Simbahang Katoliko]]. Ang uban pang mga dakbayan nga ilado mao ang [[Venecia]], [[Milano]] ug [[Naples|Neapoli]]. Kapin sa 3,000 ka tuig nga natilawan sa mga Italyanhon ang mga pagdayo ug pagsakop sa mga tribong Alemanhon, Keltikhon, Frankohanon, Lombard, Griyegong Bizantinhon, Saracen ug Normahanon sa panahon nga [[Tunga-tungang Edad|Medyibal]]; gisundan sa ''[[RenaissanceRenasans]]'', kanus-a nahitabo ang mga Gubat nga Italyanhon ug ang mga [[dakbayang-estado]] niini nailhan sa mga kulturanhon ug siyentipiko nga kontribusyon.
 
Paghuman sa RenaissanceRenasans, nabahinbahin ang Italya sa nagkalain-laing mga nagkinaugalingnong estado ug permeng gisakop sa mga langyaw niadtong wala pa mahiusa ang Italya. Ang pagkahiusa sa Italya mipahimo ug mipahimsog niini isip usa ka nagkinaugalingon nga nasod-estado (sa tuig 1861). Gubot perme sa panahon sa monarkiya sa Italya ug sa duha ka gyerang tibuok-kalibotanhon, nabalik lang ang kalinaw ug kalamboan sa pagmugna sa Republikang Italyano niadtong Hunyo, 1946.
 
Sa karon, ang Italya usa ka nasod nga asensado. Kini ang ika-7 nga taas og GDP ug ika-17 nga taas sa ''Human Development Index'' (Barahan sa Kaugmad sa Tawo). Miyembro kini sa G8 ug usa sa orihinal nga miyembro sa [[Unyon sa Uropa|Paghiusang Uropenhon]]. Sugod sa Enero 1, 2007, usa ang Italya sa milangkob isip di-permanenteng miyembro sa Konsehong Pangseguridad sa [[Hiniusang mga Nasod|HN]]. Ang mga lungsoranon sa Italya gitawag og Italyano ug ang pinulongan nila [[Initalyano]](''Italiani'', o sa pangbabalak ''Italici'').