Mga pinulongan sa Pilipinas : Kalainan tali sa mga rebisyon
Content deleted Content added
Pagdugang sa mga langyawng pinulongan |
|||
Linya 22:
=== Kasamtangang Kahimtang sa Pagkagamit sa mga Pinulongan ===
Ang Filipino mao ang batakang pinulongang Tinagalog nga kasagaran gigamit ra sa Kamaynilaan.<ref>Takacs, Sarolta (2015). [https://books.google.com/books?id=u1TrBgAAQBAJ&pg=PA659 ''The Modern World: Civilizations of Africa, Civilizations of Europe, Civilizations of the Americas, Civilizations of the Middle East and Southwest Asia, Civilizations of Asia and the Pacific''.] Routledge. p. 659. ISBN [[:en:Special:BookSources/978-1-317-45572-1|<bdi>978-1-317-45572-1</bdi>.]]</ref> Parehong gigamit ang Finilipino ug Iningles sa mga palaw sa kagamhanan, bangkagaan, pagmantala, pagsibya, ug sa mga patigayon, kung diin magamit ra sad usahay ang ubang mga pinulongang lumadnon.<ref>Brown, Michael Edward; Ganguly, Sumit (2003). [https://books.google.com/books?id=fcoDezu1ABoC&pg=PA324 ''Fighting Words: Language Policy and Ethnic Relations in Asia''.] MIT Press. pp. 323–325. [[:en:Special:BookSources/978-0-262-52333-2|ISBN <bdi>978-0-262-52333-2</bdi>]]. Retrieved August 4, 2020.</ref> Adunay daghan nga mga hinulam nga pulong ang Finilipino gikan sa Sinanskrit,<ref>Haspelmath, Martin (2009). ''Loanwords in the World's Languages: A Comparative Handbook''. De Gruyter Mouton. p. 724. ISBN <bdi>978-3-11-021843-5</bdi>.</ref> Minalay<ref>Rainier Alain, Ronda (March 22, 2013). [https://www.philstar.com/headlines/2013/03/22/922576/bahasa-schools-deped-eyes-2nd-foreign-language "Bahasa in schools? DepEd eyes 2nd foreign language".] ''The Philippine Star''. Retrieved Ju</ref>, Inintsik,<ref>Chan-Yap, Gloria (1980). [[iarchive:hokkienchinesebo0000chan|''Hokkien Chinese borrowings in Tagalog''.]] Dept. of Linguistics, School of Pacific Studies, Australian National University. p. [[iarchive:hokkienchinesebo0000chan/page/5|5]]. ISBN <bdi>[[:en:Special:BookSources/978-0-85883-225-1|978-0-85883-225-1]]</bdi>. <q>The number of loanwords in the domain of cookery is rather large, and they are, by far, the most homogeneous of the loanwords.</q></ref><ref>Joaquin, Nick (2004). ''Culture and history''. Pasig City. p. 42. ISBN <bdi>[[:en:Special:BookSources/978-971-27-1426-9|978-971-27-1426-9]]</bdi>. OCLC [https://www.worldcat.org/oclc/976189040 976189040.]</ref> Hinapon,<ref>Potet, Jean-Paul G. (2016). ''[https://books.google.com/books?id=jvOjDAAAQBAJ Tagalog Borrowings and Cognates]''. Raleigh, NC: Lulu Press, Inc. p. 343. ISBN <bdi>[[:en:Special:BookSources/978-1-326-61579-6|978-1-326-61579-6]]</bdi>.</ref> ug Ninahuatl (pinaagi sa Inespanyol).<ref>[https://web.archive.org/web/20180413185616/https://news.mb.com.ph/2017/06/28/mexico-our-older-sister/ "Mexico, our older sister".] ''Manila Bulletin News''. Archived from the [https://news.mb.com.ph/2017/06/28/mexico-our-older-sister/ original] on April 13, 2018. Retrieved April 13, 2018.</ref> Ang Finilipino mao ang opisyal nga pinulongan sa bangkagaan, apan labing ubos ang iyahang kabantogan isip pinulongan sa pagmantala kung itandi sa Iningles (liban na lang sa pipila ka mga sakop, sama sa komiks) ug labing ubos ba ang kabantogan sa Finilipino sa mga kasulatan ug mga hilisgotang pang-akademiko, pang-alamdag, ug pangteknikal. Ang Finilipino mao ang lingua franca sa tanang dapit sa Pilipinas, lakip na sa mga dakbalangay sa mga Pilipinong Gumagawas-nasod,
Adunay lain-laing mga matang sa diglossia nga anaa sa Pilipinas. Mahimo nga gamiton sa mga lumulopyo sa usa ka rehiyon ang unang pinulongan sa ilahang dapit kun ang lingua franca sa rehiyon aron mag-inistoryahanay sa usa'g usa, apan gamiton nila ang ang mga langyaw nga pinulongan aron makig-istorya sa mga langyaw kun gamiton nila ang Finilipino kun Tinagalog aron makig-istorya sa mga taga-ubang-rehiyon. Lagmit sad sa mga Pilipino ang paggamit og code-switching sa Iningles ug Tagalog (Taglish) kun Iningles ug Binisaya (Bislish).
Linya 71:
=== Minalay ===
''Punong Panid: [[:en:Malay_language_in_the_Philippines|Ang Minalay sa Pilipinas]]''
Ang pinulongang Malay mao ang kinaduhang pinulongan sa pipila sa mga Tausug, Sama-Bajau, ug Yakan nga anaa sa kinahabagatang mga dapit sa Pilipinas, sa may Zamboanga hangtod sa may Tawi-Tawi. Adlaw-adlaw sad ni gigamit sa mga Malaysianhon ug mga Indonesianhon nga nagpuyo kun nagpatigayon dinhi sa Pilipinas. Gigamit sad ning pinulonga sa pipila didto sa habagatang bahin sa Palawan. Wala hinuon ni siya gamita sa mga Maranao ug mga Maguindanao. Bisan pa og lagmit nga mga Muslim ang taga-Brunei, taga-Malaysia, taga-Indonesia, ug taga-habagatang-Pilipinas kung diin Inarabigo ang pangrelihiyong pinulongan, kasagaran gihapon sa mga Muslim sa Pilipinas ang dili kamao Mag-inarabigo, liban na lang sa pipila ka mga pulong nga gigamit sa mga pangrelihiyong kahinungdanan.
Ang Minalay, nga labot sad sa banayng Malayo-Polynesian kuyog ang mga pinulongang Pilipinhon, adunay dakong kausabang napahinungod sa kadaghanang mga pinulongang gigamit sa Pilipinas. Nahitabo kini tungod kay ang Kinaraang Minalay mao ang lingua franca sa Pilipinas kaniadto, usa ka maayong pananglit ani mao ang paggamit sa tighubad ni Magellan nga si Enrique og Minalay aron makipagsulti sa mga lumadnong taga-Sugbo aning mga panahona.
Usa ka pananglit sa paggamit og Kinaraang Minalay sa kaaging Pilipinhon mao ang anaa sa Kasulatan sa Tansong Lagunanhon nga unang gisulat sa ika-10ng gatosayng tuig.
Pag-abot sa mga Katsila sa Pilipinas niadtong ika-16 nga gatosayng tuig, Kinaraang Minalay mao ang pinulongan sa kagahum-hariang Pilipinhon.
Sa pagkakaron, gitudlo ang Inindonesia (Binahasa) isip usa ka langyawng pinulongan sa Departamento sa Linggwistika ug mga Pinulongang Asyanhon sa Unibersidad sa Pilipinas. Gitudlo sab ang Inindonesia sa Tunghaang Indonesianhon sa Dakbayan sa Davao aron mapatunhay ang budaya sa mga dayong Indonesianhon sa dakbayan. Motudlo sad usahay ang Embahada sa Indonesia og Inindonesian sa mga Pilipino ug mga langyaw.
Sukad pagka-2013, nagtudlo na og mabaw nga Inindonesian sa mga kaanib sa Kusog Panghinagiban sa Pilipinas.<ref>[https://web.archive.org/web/20160430171832/http://www.embassyofindonesia.org/wordpress/?page_id=1105 "Indonesian Language Club - Embassy of Indonesia - Washington D.C."] Archived from [http://www.embassyofindonesia.org/wordpress/?page_id=1105 the original] on April 30, 2016.</ref>
Sa usa ka interbyo, giingon ni kanhing Kalihim sa Alintaga sa Bangkaagan nga si Armin Luistro nga dapat ipadasig sa kagamhanang Pilipinhon ang paggamit og Inindonesia ug Minalaysia, nga samang adunay taling panglinggwistika sa Finilipino ug ubang pinulongang Pilipinhon.<ref>Rainier Alain, Ronda (March 22, 2013). [https://www.philstar.com/headlines/2013/03/22/922576/bahasa-schools-deped-eyes-2nd-foreign-language "Bahasa in schools? DepEd eyes 2nd foreign language"]. ''The Philippine Star''. Retrieved June 11, 2013.</ref> Busa, mahimong itudlo isip panulun-an sa mga tunghaang pangpubliko ang kining mga pinulongana, apan wala lay pinugsanay.
=== Inarabigo ===
Line 94 ⟶ 107:
=== Hinapon ===
Unang niabot ang mga Hapon sa Pilipinas sa ika-11ng gatosayng tuig, ang pinakaunang nasod nga ilahang gidayohan, ug sunod-sunod sad silang nangabot sa nasod sa ika-15ng gatosayng tuig (sama sa gipakita sa Boxer Codex), sa ika-17ng gatosayng tuig, sa ulahiang bahin sa ika-19 nga gatosayng tuig, ug sa ika-20ng gatosayng tuig, lakip na ang mga dekadang 1930 ug 1940.<ref>Afable, Patricia (2008). [https://asj.upd.edu.ph/mediabox/archive/ASJ-44-1-2008/afable.pdf "Compelling Memories and Telling Archival Documents and Photographs: The Search for the Baguio Japanese Community"] (PDF). ''Asian Studies''. '''44''' (1).</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20120701082957/http://www.philippinealmanac.com/2010/07/528/the-cultural-influences-of-india-china-arabia-and-japan.html "Philippinealmanac.com"]. Archived from [http://www.philippinealmanac.com/2010/07/528/the-cultural-influences-of-india-china-arabia-and-japan.html the original] on July 1, 2012. Retrieved March 15, 2015.</ref><ref>Paul Kekai Manansala. [http://sambali.blogspot.com/2006/09/luzon-jars-glossary.html "Quests of the Dragon and Bird Clan"]. Retrieved March 15, 2015.</ref><ref name=":2">[http://newsinfo.inquirer.net/10434/ancient-japanese-pottery-in-boljoon-town "Ancient Japanese pottery in Boljoon town"]. Retrieved March 15, 2015.</ref><ref name=":2" /><ref>[http://asiapacificuniverse.com/pkm/tech.htm "Philippines History, Culture, Civilization and Technology, Filipino".] Retrieved March 15, 2015.</ref> Adunay pipila ka mga katilingban ug tunghaang Hapon sa Kamaynilaan tungod sa kadaghan sa mga kompanyang Hapon. Daghan sab og mga katilingban sa mga Hapon ug mga kaliwat sa mga Hapon sa Lalawigan sa Laguna, sa Dakbayan sa Baguio, ug sa Bungto sa Davao. Puy-anan sad ang Dakbayan sa Davao sa daghang mga kaliwat sa mga Hapon. Daghang mga mamumuong Hapon ang gikuha sa mga kompanyang Amerikanhon, sama sa National Fiber Company (NAFCO), sa unang mga dekada sa ika-20ng gatosayng tuig aron manrabaho sa mga asyedang pang-abaka. Nabantog ang Hapon sa ilahang kananing ug kakugihan. Sa ika-duhang girang pangkalibutan, anaay mga tunghaang Hapon sa Dakbayan sa Davao.
=== '''Kinoryano''' ===
| |||