Kinatawhan
Ang henero (gikan sa pulong nga Kinastila), luhin[1] kun kinatawhan[1] (Iningles: gender) mao'y usa ka hugpong sa mga kinaiya nga gipanaglahi taliwala sa maskulinidad (o pagkalalaki) ug penimidad (o pagkababaye). Kini nga mga kinaiya mahimong maglakip sa sekso (laki, baye, o interseks), mga butang nga gitino pinaagi sa sekso (mga gambalay-ong katilingban sama sa mga binuhatang luhin), o mga pagkailhanan sa kinatawhan.[2][3][4] Ang mga tawo nga wala magpaila nga isip lalaki o babaye kasagarang giisipong non-binary o genderqueer sa mga katilingban sa Kasadpan. Ang ubang mga kultura aduna'y espesipikong mga binuhatang luhin nga lahi ra sa "lalaki" ug "babaye" nga hiniusang ginatawag kini og ikatulong kinatawhan sama sa Baklâ o Bayot sa katilingbang Pilipino ug ang Hijra sa Habagatang Asya.
Ang seksologo sa Nuzeland nga si John Money nagmugna og kalainan taliwala sa paggamit sa mga pulong nga biolohikal nga sekso ug kinatawhan isip mga binuhat niadtong 1955. Sa wala pa kini, ang pulong nga "gender" panagsa ra nga gigamit sa pagtumbok sa bisan unsang butang gawas sa kinatawhang batadilan-on sa linggwistika.[2][3] Ang kahulogan nga gisugyot ni Money wala dayon giila sa kataposan sa napuloan-1970 sa dihang ang teyoriya sa peminismo nagpataas sa konsepto sa kalainan taliwala sa biolohikal nga sekso ug kinatawhan isip usa ka katilingbanong pagtukod. Kini nga kahulugan gigamit gihapon sa daghang mga konteksto, sama sa katilingbanong siyensya[5][6] ug sa pipila ka mga dokumento nga gipatik sa World Health Organization (WHO).[4]
Ang ubang mga konteksto naggamit sa termino nga "gender" aron ilakip o ilisan ang "sekso".[2][3] Pananglitan, sa mga pagtuon sa dili-tawhanon nga mga mananap, ang gender kay kasagarang ginagamit sa pagtumbok sa sekso sa mananap.[3] Ang nagbag-o nga kahulogan sa pulong nga "gender" masubay balik sa napuloan-1980. Niadtong 1993, ang Food and Drug Administration (FDA) misugod sa paggamit sa pulong nga gender kaysa terminong "sex" (Sinugboanon: Kiye[1]).[7]
Ang pipila sa mga siyensya sa palibot sa gender, usa niini usa ka sanga sa katilingbanong siyensya, nga mao ang mga pagtuon sa kinatawhan. Ang seksolohiya ug neyurolohiya naghisgot usab sa pipila ka mga butang mahitungod sa gender. Ang mga pagtuon sa kinatawhan kasagaran naghisgot sa gender isip usa ka katilingbanong pagtukod, samtang ang mga natural nga siyensya naghisgot sa mga biolohikanhong kalainan taliwala sa kalalakin-an ug kababayen-an nga mahimong makaapekto sa pag-uswag sa kinatawhan sa mga tawo. Ang duha ka mga pamaagi nakatampo sa pag-susi sa gidak-on nga ang mga biolohikanhong kalainan makaapekto sa pagporma sa pagkailhanan sa usa ka tawo. Sa pipila ka literatura sa Iningles, aduna usa usab ka trikotomiya taliwala sa biyolohikal nga sekso, sikolohikal nga kinatawhan, ug mga gender role unang gipakita sa usa ka artikulong peryodiko mahitungod sa transekswalismo niadtong 1978.[3][8]
Mga pakisayran usba
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Edgar S. Godin. "LUHIN O KINATAWHAN SA MGA PUNGAN (GENDER OF NOUNS)".
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Udry, J. R. (1994). "The Nature of Gender" (PDF). Demography. 31 (4): 561–573. doi:10.2307/2061790. JSTOR 2061790. PMID 7890091. Archived from the original (PDF) on 2018-08-18. Retrieved 2018-04-07.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Haig, D. (2004). "The Inexorable Rise of Gender and the Decline of Sex: Social Change in Academic Titles, 1945–2001" (PDF). Archives of Sexual Behavior. 33 (2): 87–96. doi:10.1023/B:ASEB.0000014323.56281.0d. PMID 15146141. Archived from the original (PDF) on 2012-06-15.
- ↑ 4.0 4.1 Organisasi Kesehatan Dunia. "What do we mean by "sex" and "gender"?". Archived from the original on 2017-01-30. Retrieved 2015-11-26.
- ↑ Lindsey, L. L. (2010). "The Sociology of Gender". Gender Roles: A Sociological Perspective (PDF). Pearson. ISBN 0-13-244830-0. Archived from the original (PDF) on 2015-04-05.
- ↑ American Food and Drug Administration. "Guideline for the Study and Evaluation of Gender Differences in the Clinical Evaluation of Drugs" (PDF).
- ↑ Yudkin, M. (1978). "Transsexualism and women: A critical perspective". Feminist Studies. 4 (3): 97–106. doi:10.2307/3177542. JSTOR 3177542.
- Bibliograpiya
- Butler, Judith (1990). Gender Trouble: Feminism and the Subversion of Identity. Thinking Gender'. New York & London: Routledge. ISBN 978-0-415-38955-6.
- Butler, Judith (1993). Bodies That Matter: On the Discursive Limits of "Sex". New York: Routledge. ISBN 978-0-415-61015-5.
- Fausto-Sterling, Anne (2000). Sexing the body: gender politics and the construction of sexuality. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-07714-4.
- Hayat, T.; Lesser, O.; Samuel-Azran, T. (2017). "Gendered discourse patterns on online social networks:a social network analysis perspective". Computers in Human Behavior. 77: 132–159. doi:10.1016/j.chb.2017.08.041.
Mga sumpay sa gawas usba
- GenPORT: Your gateway to gender and science resources (Ininglis)
- Gender in Agriculture Sourcebook (Ininglis)