Ang pulong kaamulan gikan sa pinulongang Binukidnon nga “amol” – nagkahulogag “tigom” sa Binisayang Sinugboanon. Katigoman o panagtigom alang sa mahinungdanong katuyoan ang buot ipasabot sa kaamulan – kun “gathering together for a cause” sa Iningles. Usa kini ka okasyong sosyal sa lumad nga mga lumulupyo sa lalawigan sa Bukidnon.

Tulo ka semanang selebrasyon nga nagpasundayag sa lumadnon ug bahandianong mga sapot, mga hiyas, kultura ug tradisyon, ingon man nagbugkos sa tanan diha sa panagtigom ug naghiusa dili lamang sa mga Bukidnong lumad kondili ingon man sa tanang mga lumulupyo sa lalawigan.

Matag tuig sukad sa 1977 gisaulog sa Bukidnon ang Kaamulan Festival ug dinhi kini kanunay gipahigayon sa Dakbayan sa Malaybalay. Sa sinugdan pagasaulogon kini sa bulan sa Nobiyembre, ug unya gibalhin sa Septiyembre. Apan sukad sa tuig 1996 hangtod karon ang kasaulogan sa Kaamulan gitultol na matag kataposang semana sa Pebrero hangtod sa ikaduhang semana sa Marso.

Sa lalawigan sa Bukidnon, usa ka higanteng kasaulogan ang Kaamulan nga gipaluyohan sa probinsiyal ug lokal nga kagamhanan sa lalawigan. Naani niini ang kalamposan matag tuig gumikan sa pagpangusog ni Halangdong Gobernador Jose Ma. R. Zubiri, Jr. ingon man sa halangdong mayor sa Dakbayan sa Malaybalay nga si Florencio T. Flores, Jr., ug sa tanang mga mayor sa 20 ka kalungsoran ug sa usa pa ka Dakbayan sa Bukidnon.

Sukad kaniadto ug hangtod karon ang Kaamulan Festival walay puas nga gidugokan ug gipunsisokan sa mga dumuduong gikan sa nagkalainlaing dapit sa Pilipinas ingon man gikan sa laing kanasoran. Sama kini kasadya ug kamabulokon sa “Kadayawan Festival” sa Dakbayan sa Davao, “Sinulog” sa Sugbo, “Ati-atihan” sa Aklan, “Penagbenga Festival” sa Baguio, “Lanzones Festival” sa lalawigan sa Camiguin, “Kalanguya Festival” sa Nueva Vizcaya, ug uban pang mga festival nga gisaulog sa ubang mga lalawigan dinhi sa Pilipinas. Pebrero 12 pa lang magsugod na ang ubang mga kalihokan ug kalingawan alang sa selebrasyon. Bisan ang mga exhibitors ug traders magsugod na pagbukas sa ilang mga booth sa Agri-Fair.

Panahon sa festival masaksihan ang mga presentasyon sa pito ka tribu sa lalawigan – ang Talaandig, Higaonon, Umayamnon, Manobo, Tigwahanon, Matigsalog ug Bukidnon. Kabahin sa mga presentasyon sa mga lumad mao ang ilang pagpasundayag sa ilang pagsimba o pagpangaliya ngadto sa Bathala ug ang ilang pagpasalamat sa abundang abot panahon sa ting-ani. Ingon man ila usab ihulagway pinaagi sa ilang mga sayaw ang ilang pamaagi sa paghalad sa usa ka ulitawo ngadto sa usa ka dalaga, ug ang panaghiusa sa managhigugmaay sa kaminyoon.

Alang sa mga Bukidnong lumad, ang Kaamulan nagsibya ug nagmantala sa simbolo sa ilang gibugtaw nga kahulogan ug kaugalingong ilhanan. Labaw sa tanan, nagdala kinig timailhan nga ang Bukidnon madanihon sa iyang dayag nga bahandianong kultura.

Sama sa nangaging katuigan, ang Kaamulan Festival 2006 malamposon ug masadya nga gisaulog sa taga Bukidnon. “Maragway tungkay ha Kaamulan Festival” (Kaamulan Festival is so beautiful). Atol sa selebrasyon, sa Marso 10 gisaulog usab ang 89th Aldaw ta Bukidnon (89th Bukidnon Foundation Day). Misamot kasadya ang Dakbayan sa Malaybalay kay aduna may nakadugang nga mga kalihokan ug kalingawan.

Marso 3, 2006 mao ang grand opening sa Kaamulan Festival. Sayo sa buntag, sa Kaamulan grounds gipahigayon ang “Pananghid” (Settling Ritual), ug ang “Pamuhat” (Ritual for peace, unity & progress) nga gipahigayon usab sa Pine Hills Hotel ug sa Provincial Capitol grounds. Misunod niini ang major sponsors motorcade, Santos nga misa sa Prov’l. Capitol grounds, 1st National Folklore Conference sa Kaamulan Open Theatre ug ang ribbon cutting sa Kaamulan Agri-Fair diin anaa ang Garden Show, Livestock Show, Kaamulan Bazaar ug Food Fest. Kining tanan gipahimutang sa haluag nga Provincial Capitol grounds.

Ang Agri-Fair usa ka ekonomikanhong pasundayag nga nahimo nang kabahin sa Kaamulan Festival matag tuig. Nakatabang kini pagpabarog sa lokal nga negosyo, mipalambo ug mihatod niini ngadto sa usa ka malamposong panginabuhian. Ang matag booth sa Agri-Fair puno sa nagkalainlaing mga garments/RTWs, sapatos, potted plants / orchids, mga pagkaon ug ilimnon, mga native ug imported delicacies, fancies / ethnics, furnitures, anaa usab ang taas nga han-ay sa mga prutas, lagutmon, humay, mais, seedlings ug uban pang mga produkto sa kaumahan. Ginasalmotan kini sa kalungsoran, kagamhanang lokal ug probinsiyal, mga pribadong sektor ug ahensiya sa Bukidnon, ingon man mga negosyanteng gikan sa ubang lalawigan.

Makalingaw ang kasaulogan sa Kaamulan kay sulod sa tulo ka semanang selebrasyon masaksihan man ang basketball tournament, Local Mayors’ League Derby, Bansagen 5 – Bukidnon Contemporary Art Exhibit, SMC Fiesta Bonanza, Bukidnon Cultural Presentation, ug Executive Dances. Nakapakulbahinam sa gibati sa mga tumatan-aw ug nakapadasig ang mga kompetisyon sama sa Off-Road Competition, Mountain Bike Competition, Sport Shooting Circuit, Ethnic Sports Competition, SMC Pet Dog Show, Motocross, 21 km Marathon, Rodeo, Horse Fighting ug Amateur Boxing. Nakadugang usab sa kalingawan ang mga konsiyerto sama sa Battle of the Bands, SMB Manila Band Concert, SMC Teen’s Concert, Waway Saway’s Concert, SMB Rivermaya Concert kauban ang seksing artista nga si Maui Taylor, ug ang The Brownman. Ug nasaksihan sa gabii sa Bukidnon Foundation Day (Marso 10) ang mabulokon ug matahom nga fireworks display.

Apan ang labaw nga gikagubtan ug gipunsisokan sa tanang mga bisita ug katawhan sa Bukidnon mao ang kalihokan nga gipahigayon sa Marso 4. Kini mao ang grand highlight sa okasyon – ang lima ka oras (7 a.m.-12 a.m.) nga “Street Dancing” ug ang Dance Competition. Gipahigayon ang sayaw sa hataas nga kalsada sa Fortich Street ug didto kini taposa sa Provincial Capitol grounds diin didto usab himoa ang kompetisyon. Gawas sa mga Bukidnong lumad, misalmot usab sa “street dancing” ang mga mananayawng kawani sa mga buhatang lokal, probinsiyal ug nasyonal sa lalawigan sa Bukidnon.

Matahom ug madanihon ang mabulokong mga sapot sa mga mananayaw. Nindot silang sud-ongon sa gidayan-dayan nilang nagkalainlaing headdresses, mga fancy ug ethnic accessories sama sa kuwentas, ariyos, pulseras, anklets ug uban pa. Nadasig ang tanang misaksi sa “street dancing” kay ang matag grupo sa mga mananayaw adunay tagsa-tagsa ka estilo sa pag-indak. Makapatuaw sa pagdayeg ang gipakita nilang kahanas sa pagsayaw. Ang maong talan-awon sa kalsada, nakalipay, nakapakugang, nakalingaw ug nakatagbaw sa mga misaksi niini.

Karong tuiga, ang lungsod sa Malitbog maoy midaog sa unang ganti sa street / ground dancing competition, ug nadawat nila ang ganting salapi nga P150,000.00 ug tropeyo. Ang ikaduhang ganti nga P100,000.00 ug tropeyo naangkon sa lungsod sa Cabanglasan, ug ikatulo ang lungsod sa San Fernando sa ganti nga P50,00.00 ug tropeyo.

Giharos sa lungsod sa Malitbog ang mga unang ganti tungod kay sila usab ang midaog sa float competition, diin adunay ganti nga P50,000.00 ug tropeyo. Napili usab ang Dakbayan sa Valencia nga ikaduha nga labing nindot nga float, ug naangkon nila ang ganting P30,000.00 ug tropeyo. Samtang ang ikatulong ganti nga P20,000.00 ug tropeyo nakuha usab gihapon sa lungsod sa San Fernando. Alang sa taga Bukidnon ug sa mga dumuduong nga gikan sa laing mga lalawigan ug laing nasod, maayad ha pag-amol-amol inyo alan, likuliku kaw ra daw magkitakita ki hangtod sa sunod tuig nga Kaamulan Festival!

Galeriya usba