Santa Fe, Sugbo

Ang Santa Fe usa ka ikalima nga klase nga lungsod sa lalawigan sa Sugbo, Pilipinas. Sumala sa sensus sa tuig 2007, kini may populasyon nga 26,826 ka tawo sa *4,444 ka bubong.

Mapa sa Sugbo nga nagpakita sa nahimutangan sa Santa Fe

Sensus sa Populasyon
Santa Fe, Sugbo

Tuig	Kam.	±% p.a.
1990	20,838	—
1995	21,720	+0.78%
2000	22,956	+1.19%
2007	26,826	+2.17%
2010	27,270	+0.60%

Munisipyo

Ang usa sa mga munisipyo nga nahimutang sa Bantayan Island mao ang Santa Fe. Ang ngalan niini gipili gikan sa Santa Fe sa Espanya. Apan ang lungsod una nang nailhan nga "Hilantagaan" tungod kay ang mga tawo nga nagpuyo didto maglakaw-lakaw padulong sa mga baryo nga puno sa isda nga gitawag og Cotgong.

Sa wala pa kini nailhan nga Ugtong, usa kini ka baryo nga sakop sa munisipyo sa Bantayan. Kini una nga nahimong usa ka parokya sa Bantayan niadtong tuig 1881.

Ang kadaghanan sa mga tawo sa Santa Fe mao ang mga mangingisda. Apan ang pagpangisda ang labing importante nga panginabuhian sa lungsod, nga naghatag og income sa gobyerno ug sa mga tawo niini.

Daghang mga tawo sa Santa Fe ang nagasunod gihapon sa mga tradisyon, karaang batasan, ug mga kultura nga gikan pa sa una. Ang usa ka ehemplo mao ang pagkahimugso sa usa ka pagtuo sa lungsod, ang "balagbo," nga ang una nga natawo kinahanglan magpakasal sa minister sa simbahan o usa ka sagrado nga seremonya nga gihimo sa kasal sa mga magtiayon. Ang babae ug ang lalaki magpasugot ug kinatibuk-an sa mga pamahaw sa pamilya o pagdawat sa usa ka kasal nga gipadayag sa kaulohan.

Ang Santa Fe adunay unom ka mga baryo. Ang Hagdan nakuha ang ngalan niini gikan sa usa ka bangin nga nagtan-aw sama sa usa ka hagdang. Ang Hagdan usa ka Visayan nga pulong nga nagpasabot og "hagdan."

Ang baryo sa Hilantagaan nakuha ang ngalan niini gikan sa mga pulong nga "hilnat," nga nagpasabot og kahayag, ug "taga" nga nagpasabot og kahayag. Gituohan nga sa mga unang panahon, daghang mga tawo sa baryo ang naglisod tungod sa kakulang sa kahayag.

Ang Kinatarcan gitawag nga Bitoon tungod sa dakong Bitoon nga kahoy nga makita sa palibot.

Ang baryo sa Langub gitawag nga Langub tungod sa pagkahimugso sa usa ka dako nga lungag. Ang Langub nagpasabot og lungag.

Mga barangay

Ang Santa Fe may napulo (10) ka mga barangay.

• Hagdan
• Hilantagaan
• Kinatarkan
• Langub
• Maricaban
• Okoy
• Poblacion
• Balidbid
• Pooc
• Talisay

Kasaysayan

Ang Lungsod sa Santa Fe usa sa mga barangay nga sakop sa Lungsod sa Bantayan nga kanhianay nailhan sa ngalang Ogtong (Kogtong). Sa tuig 1872 nahimo kining usa ka lungsod og gipangalana'g Santa Fe ubos sa kamanduan sa panggobyernong Espanyol.

Turismo

Ang Santa Fe nabantog sa iyang maputing lapyahan o kabaybayonan... Destinasyon sa mga langyawng mga turista gikan sa ubang bahin sa nasud ug gawas sa nasud.

Mga Iladong Tawo nga Lumad nga Santafehanon

Francisco Mondejar Sr. ug Graciano Rosos -gga pulos lumad sa Barangay Langub, Santa Fe Sugbo, Mao kini sila giila karaan ug kwartahan sa maong Barangay kaniadto.Ug giila usab kini sila nga mga dagkung familya.Si Francisco Mondejar Sr. minyo kang Antonia Almucera ug si Graciano Rosos minyo kang Ramona Montolo.Kining duha ka mga pamilya maoy giilang may daku nga luna o yuta barangay Langub sa ilang pagpaninapi pinaagi sa negosyo ug panguma.

Mga Eskrimador nga Santafehanon

• Gran Maestro Antonio "Tatang" Ilustrisimo, 1904 – 1997. • Gran Maestro Floro Villabrille, 1912 - 1992. desabille

Mga reperensiya

National Statistics Office. 2007. 2007 Census of Population - Reports on Population Count. Manila : NSO. <http://www.census.gov.ph/data/sectordata/datapop.html#report Gi-arkibo 2008-12-20 at the Wayback Machine>.

Mga sumpay sa gawas

• Philippine Standard Geographic Code Gi-arkibo 2012-04-13 at the Wayback Machine
• 2000 Philippines Census Information Gi-arkibo 2010-01-30 at the Wayback Machine
• e-LGU Information on Santa Fe